«Διακόσιοι στην Καισαριανή και μίκραινε ο κόσμος, διακόσιοι γείρανε στη γης, παλιάς πληγής ο πόνος…» – Το άγνωστο συνταρακτικό, θρηνητικό ζεϊμπέκικο των Γ. Μητσάκη – Γ. Καλαμαριώτη, με την σαν βγαλμένη από αρχαία τραγωδία ερμηνεία της Ρένας Κουμιώτη

 

Η Πρωτομαγιά σε όλο τον κόσμο έχει σημαδευτεί από τους αγώνες των εργαζομένων, που πολλές φορές πλήρωσαν με το αίμα τους τις κατακτήσεις και τα δικαιώματά τους. Στην Ελλάδα ξεχωριστή θέση κατέχει η θυσία των 200 εκτελεσμένων κομμουνιστών  στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, το 1944.

Στις γειτονιές της Καισαριανής εξελίχτηκαν σκληρές μάχες των δυνάμεων του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ απέναντι στους Γερμανοφασίστες καταχτητές και τους Έλληνες συνεργάτες τους και γράφτηκαν σελίδες ύψιστου μεγαλείου και ηρωισμού που «σφράγισε» η εκτέλεση των 200 κομμουνιστών, την Πρωτομαγιά του 1944, που μεταφέρθηκαν εκεί από τις φυλακές Χαϊδαρίου.

Η αιματοβαμμένη 1η του Μάη 1944, αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τα Γράμματα και την καλλιτεχνική δημιουργία. Οι διακόσιοι ήρωες έγιναν φωτεινό σημείο αναφοράς στην ποίηση και την πεζογραφία, στο θέατρο, στις εικαστικές τέχνες, στη μουσική και το τραγούδι.

Ο λαϊκός συνθέτης Γιώργος Μητσάκης, από τους στυλοβάτες και διαμορφωτές  του μεταπολεμικού λαϊκού τραγουδιού, θα γράψει τη μουσική και ο Γιώργος Καλαμαριώτης τους στίχους για τον δίσκο «Μονά – Ζυγά» που κυκλοφόρησε το 1973. Ανάμεσα στα 12 τραγούδια του δίσκου ξεχωρίζει από τον τίτλο του ακόμα το «Οι Διακόσιοι της Καισαριανής», ένα συνταρακτικό θρηνητικό ζεϊμπέκικο που ερμηνεύει συγκλονιστικά η Ρένα Κουμιώτη:

Οι Διακόσιοι της Καισαριανής

Δένω κόμπο στο μαντήλι
να θυμάμαι ένα καημό
ρίχνω λάδι στο καντήλι
και στην Παναγιά λυγμό

Διακόσιοι στην Καισαριανή
και μίκραινε ο κόσμος
διακόσιοι γείρανε στη γης
παλιάς πληγής ο πόνος
διακόσιοι στην Καισαριανή
κι έμεινε ο κόσμος μόνος

Ρώτησε την καρδερίνα
στο χρυσό της το κλουβί
γιατί κάθε Μάη μήνα
μένει πάντοτε βουβή

Στο άγνωστο σήμερα  αυτό τραγούδι αποτυπώνεται ο θρήνος του ελληνικού λαού για το έγκλημα των ναζί στο «Θυσιαστήριο της Λευτεριάς» (όπως θα ονομαστεί στη συνέχεια από το λαό μας το Σκοπευτήριο της Καισαριανής) και υπογραμμίζεται, από το πρώτο κιόλας κουπλέ, η αναγκαιότητα να κρατηθεί άσβεστη η μνήμη.

Δίπλα στη στιβαρή μελωδία του Γιώργου Μητσάκη, και στην υπόγεια χειμαρρώδη δύναμη των στίχων του Γιώργου Καλαμαριώτη**, καταλυτικό ρόλο παίζει η σαν βγαλμένη από αρχαία τραγωδία ερμηνεία της Ρένας Κουμιώτη, της σπουδαίας ερμηνεύτριας του ελληνικού τραγουδιού που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή.

 

** Γιώργος Καλαμαριώτης υπήρξε το ψευδώνυμο του αείμνηστου δημοσιογράφου Γιώργου Μπέρτσου (1936-2021). Με την πένα του έπαιξε κομβικό ρόλο (μαζί με άλλους δημοσιογράφους) στην αποκάλυψη των πτυχών της υπόθεσης της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη, τον Μάη του 1963. 

Ως στιχουργός Γιώργος Καλαμαριώτης έχει συνεργαστεί με συνθέτες όπως ο Μίμης Πλέσσας, ο Αργύρης Κουνάδης και ο Γρηγόρης Σουρμαΐδης με τον οποίο συνυπογράφει τα τραγούδια του δίσκου «Στο δρόμο για το Τσιμενλί» (1976) που αναφέρονται στον ξεριζωμό των Ελλήνων του Πόντου.

 

ΠΗΓΗ. katiousa