«Τα νέα της Αλεξάνδρας» – Το έγκλημα πίσω από το φημισμένο ρεμπέτικο τραγούδι

 

Ένα από τα πιο διάσημα ρεμπέτικα τραγούδια είναι και «τα νέα της Αλεξάνδρας» («το τάβλι») που έγραψε ο Κώστας Γιαννίδης (πραγματικό όνομα: Γιάννης Κωνσταντινίδης). 

Ο πρώτος ερμηνευτής του τραγουδιού ήταν ο Βαγγέλης Περπινιάδης που ηχογράφησε το τραγούδι σε δίσκο 45 στροφών από την Parlophone το 1961. (Δεύτερη πλευρά το «Μανούλα μου, μανούλα μου»). Ήταν μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του λαϊκού ερμηνευτή.

Τα χρόνια που ακολούθησαν το τραγούδι γνώρισε μεγάλη επιτυχία και από άλλους ερμηνευτές, όπως ο Στράτος Παγιουμτζής, ο Γιώργος Νταλάρας, ο Μπάμπης Τσέρτος, αλλά και ο γιος του Βαγγέλη Περπινιάδη, Στέλιος.

Το τραγούδι

Στ’ ορκίζομαι Βαγγέλη μου / για κάτσε να τα πούμε / στο τάβλι αυτό που παίζουμε / στο ούζο που θα πιούμε.
Στ’ ορκίζομαι Βαγγέλη μου / Βαγγέλη να σε θάψω / αυτή θα την εκδικηθώ / αυτή θα την εκάψω.
Για άκουσε τα νέα  της Αλεξάνδρας
που μου ‘λεγε «δεν ξέρω  τι θα πει άντρας».

Κι εχτές τ’ απομεσήμερο / βγήκε για να ψωνίσει / κι η ώρα πήγε τέσσερις / κι ακόμα να γυρίσει.
Και ψάχνοντας και ψάχνοντας / τη βρήκα στου Μιχάλη / να παίρνει τα σκονάκια της / μαζί με το μπακάλη.
Αυτά λοιπόν τα νέα της Αλεξάνδρας
που μου ‘λεγε «δεν ξέρω τι θα πει άντρας».

Και σήμερα ξεκίνησε να πάει για τη μοδίστρα / που κάθεται σ’ ένα στενό / κοντά στη Βαγγελίστρα.
Και μου ‘παν πως την είδανε / να βγαίνει χέρι χέρι / μαζί με το Χαράλαμπο / από το Ροζικλαίρι.
Αυτά λοιπόν τα νέα της Αλεξάνδρας
που μου ‘λεγε «δεν ξέρω τι θα πει άντρας».

Η πρώτη εκτέλεση: «Τα νέα της Αλεξάνδρας» Βαγγέλης Περπινιάδης:

 

Για την ιστορία: Το Ροζικλαίρ

Το Ροζικλαίρ, απ’ όπου σύμφωνα με τους στίχους του τραγουδιού, η Αλεξάνδρα μπαινόβγαινε με αγαπητικούς, ήταν ένας λαϊκός κινηματογράφος επί της οδού Πατησίων 12, απέναντι από το πολυκατάστημα Μινιόν.

Το ιστορικό σινεμά, ξεκίνησε το 1918 με το όνομα «Παγκόσμιον», αλλά γρήγορα μετονομάστηκε σε «Ροζικλαίρ» από τις δύο θυγατέρες του πρώτου ιδιοκτήτη Π. Φλεγκενάιμερ  (Ρόζα και Κλαίρη).
Παρουσίαζε δύο ταινίες την ημέρα, πολεμικές, δράσης, περιπέτειες αλλά και ερωτικές, κάνοντας κάποιους να το θεωρούν κακόφημο. Έκλεισε από τη Χούντα το 1968.

Η πρώτη πραγματική ιστορία της Αλεξάνδρας

Από την εποχή που γράφτηκε το τραγούδι μέχρι και μόλις πρόσφατα, υπήρχε μία και μόνο εκδοχή που παρουσίαζε το τραγούδι σαν πραγματική ιστορία.

Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η Αλεξάνδρα ήταν μία κοπέλα που, ενώ παρουσιάζονταν ως σεμνότυφη, κατά βάθος ήταν «ελευθέρων ηθών», τουλάχιστον σύμφωνα με τα ηθικά δεδομένα της εποχής.
Τελικά, την σκότωσε ο αδελφός της κατά παραγγελία από όλη την οικογένεια, για να ξεπλύνει την ντροπή που τους βρήκε. Με άλλα λόγια, η Αλεξάνδρα ήταν το θύμα ενός εγκλήματος τιμής, κάτι αρκετά συνηθισμένο εκείνη την εποχή.

Η νέα εκδοχή της ιστορίας: η γυναικοκτονία της Αλεξάνδρας

Και ξαφνικά, το 2021, έρχεται μια ανάρτηση στο Facebook της Αργυρώς Μουστάκα – Βρεττού, όπου μας παρουσιάζει μια εντελώς διαφορετική εκδοχή, βασιζόμενη στα τα όσα της είχε πει η θεία της για την ιστορία της Αλεξάνδρας την οποία γνώριζε προσωπικά.

Η Αλεξάνδρα Μυλωνάκου ήταν μια πολύ όμορφη κοπέλα που μεγάλωσε στη Μάνη, κάτω από αυστηρές αρχές. Στα 18 της χρόνια οι γονείς της την έστειλαν στην Αθήνα για να μάθει ραπτική. Έμεινε στα προσφυγικά στο Αιγάλεω στο σπίτι του θείου της, αδελφού της μητέρας της. 

Όπως και πολλά άλλα κορίτσια της εποχής, για να ανταποδώσει τη φιλοξενία, η Αλεξάνδρα είχε αναλάβει τα χρέη υπηρέτριας. Η καθημερινότητα της περιορίζονταν στη διαδρομή από το σπίτι μέχρι τη μοδίστρα ή μέχρι το κοντινό περίπτερο (όπου εργαζόταν η μάρτυρας της ιστορίας, η θεία της Μουστάκα – Βρεττού).

Παρόλη τη σεμνότητά της, δεν μπορούμε να πούμε ότι η Αλεξάνδρα πράγματι «δεν ήξερε τι θα πει άνδρας», γιατί, όπως φαίνεται, κάπου ανάμεσα σε αυτές τις μικρές καθημερινές διαδρομές γνώρισε τον έρωτα της ζωής της, τον οποίο τελικά αρραβωνιάστηκε.
Οι φίλες της σχολίασαν αργότερα για την Αλεξάνδρα ότι ενώ ήταν χαρούμενη για το σύντροφό της, είχε μονίμως μια παράξενη και αδικαιολόγητη μελαγχολία.

Ήταν Κυριακή 26 Μαρτίου του 1961, όταν τη σιωπή του πρωινού τάραξε ένας πυροβολισμός. Η Αλεξάνδρα βρισκόταν νεκρή στο δωμάτιο της. «Τα μυαλά της είχαν χυθεί στον τοίχο μπροστά της», σύμφωνα με μάρτυρες. Δίπλα της στέκονταν έντρομες οι δυο κόρες και η γυναίκα του θείου, που είχαν ξυπνήσει από τον πυροβολισμό.

Δράστης ήταν ο ίδιος ο θείος ο οποίος, τρεις ώρες μετά το φονικό, παρουσιάστηκε στην Χωροφυλακή και ομολόγησε την πράξη του. 

Ως αίτιο της στυγνής δολοφονίας, παρουσίασε «λόγους τιμής».
Ισχυρίστηκε ότι η Αλεξάνδρα έβλεπε κι άλλους άντρες πέραν από τον αρραβωνιαστικό της, γι’ αυτό και ο αρραβωνιαστικός «την σχόλασε». «Τοιουτοτρόπως οι γάμοι θα εματαιούντο και η οικογένεια θα εγελοιοποιείτο», κατέθεσε ο δράστης.

Οι αποκαλύψεις

Ο αρραβωνιαστικός της Αλεξάνδρας αρνήθηκε ότι είχε διακόψει τον αρραβώνα. Δήλωσε μάλιστα ότι ουδέποτε αμφέβαλλε για την ηθική της κοπέλας του.

Όπως αποδείχθηκε στην πορεία, ο θείος της Αλεξάνδρας είχε αποπειραθεί επανειλημμένως να βιάσει την ανιψιά του. Κανείς δεν γνώριζε, πέρα από το θύμα και τον δράστη, εάν τελικά το έπραξε κάποιες φορές. Ο «θείος» δεν είχε πτοηθεί ούτε με τον αρραβώνα της άτυχης κοπέλας.

Κι όταν του αντιστάθηκε εκείνο το κυριακάτικο πρωινό, ο ίδιος θόλωσε και την πυροβόλησε στο κεφάλι, τινάζοντάς της στην κυριολεξία τα μυαλά στον αέρα.

Με άλλα λόγια, η Αλεξάνδρα κατέληξε νεκρή επειδή αντιστάθηκε στον βιασμό της από τον θείο της.

Λέγεται μάλιστα ότι ο ίδιος ο θείος έγραψε τους στίχους του τραγουδιού και τους έδωσε στον Γιαννίδη, ώστε να κατηγορηθεί η κοπέλα για την ηθική της κι όχι ο ίδιος. Το τραγούδι δηλαδή χρησιμοποιήθηκε για να κρύψει και να ξεπλύνει τη δολοφονία στην ιστορία.

Σχόλια, σε κάθε πιθανή περίπτωση

Η δολοφονία της Αλεξάνδρας Μυλωνάκου από τον θείο της είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο που έχει καταγραφεί στην ελληνική ιστορία.
Αυτό που δεν μπορεί κανένας να αποδείξει, είναι κατά πόσο η συγκεκριμένη Αλεξάνδρα συνδέεται με την Αλεξάνδρα του τραγουδιού. 

Το έγκλημα έγινε στις 26 Μαρτίου, ενώ σύμφωνα με τον μελετητή του ρεμπέτικου Γιάννη Τζαννίδη, το τραγούδι ηχογραφήθηκε στις 2 Μαρτίου του 1961. Εάν οι ημερομηνίες είναι σωστές, τότε ρεαλιστικά μιλάμε για δύο διαφορετικές ιστορίες.

Ακόμη όμως κι αν αποδεχθούμε την πρώτη εκδοχή, ότι δηλαδή η ελαφριών ηθών Αλεξάνδρα δολοφονήθηκε από τον αδελφό της γιατί σπίλωσε το όνομα της οικογένειας, σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογούνται τα αδελφοκτόνα χέρια.

Όπως και σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογούνται τα εγκλήματα που έγιναν εις βάρος των δεκάδων άλλων κοριτσιών που χαρακτηρίστηκαν «εύκολες», «ανήθικες», «πόρνες», μόνο και μόνο για να καλυφθούν τα αίσχη που υπέστησαν αυτά τα κορίτσια από τους διάφορους «θείους». Αίσχη, που η κοινωνία του 1960 (και όχι μόνο) δεν αρνούνταν να συγκαλύψει, για να μην κατακριθεί. Η «συνομωσία της σιωπής» της κοινωνίας έμπαινε μπροστά σχεδόν αυτόματα μετά από κάθε παρόμοιο έγκλημα.   

Σε κάθε γυναικοκτονία της εποχής, υπήρξε ένα ελαφρυντικό στον άντρα δολοφόνο: «Ήταν η ζήλια που του όπλισε το χέρι», «τη σκότωσε επειδή την αγαπούσε», «τη σκότωσε για λόγους τιμής», κοκ. 

Από την άλλη, στις κατά πολύ λιγότερες σε αριθμό περιπτώσεις γυναικών δραστών και ανδρών θυμάτων, τα επίθετα που συνοδεύουν τη δολοφόνο είναι: «κακούργα», «δράκαινα», «μαύρη χήρα», κοκ.
Αυτές οι θέσεις και οι αντιλήψεις είναι τόσο παγιωμένες που βλέπουμε ότι ακόμα και στις μέρες μας δεν έχουν εξαλειφθεί.

Η σύγχρονη version «τα νέα της Αλεξάνδρας»

Στις 9 Ιουνίου 2021, η σκηνοθέτης Βάσια Ντούλια, ανέβασε στο κανάλι της στο youtube την μικρού μήκους ταινία «Τα νέα της Αλεξάνδρας / reclaim».
Η 8λεπτη ταινία αφηγείται την ιστορία της Αλεξάνδρας από μια άλλη πλευρά, πιο «ταιριαστή» στη δεύτερη εκδοχή της ιστορίας, τη σκοπιά μιας γυναίκας «που ζούσε κάθε μέρα τι θα πει άνδρας».
Η Σεμέλη Παπαβασιλείου τραγουδά «τα νέα της Αλεξάνδρας» με προσαρμοσμένους τους στίχους στη σύγχρονη πραγματικότητα.

Δείτε: Τα νέα της Αλεξάνδρας / reclaim:

 

Επίλογος

Και για να προλάβω τους φανατικούς ρεμπετόφιλους που πιθανόν θα με κατηγορήσουν ότι αυτή η ιστορία αμαυρώνει την ρεμπέτικη κληρονομιά, οφείλω να εξηγήσω ότι είτε η μία εκδοχή ισχύει είτε η άλλη, σε καμία περίπτωση δεν επηρεάζεται η καλλιτεχνική και ιστορική αξία του τραγουδιού. Η έρευνα και η αποκατάσταση της αλήθειας, επ’ ουδενί δεν έχει στόχο την κριτική στο τραγούδι ή στον δημιουργό του.

Τους δύσκολους όμως καιρούς που ζούμε, κάθε επιπλέον προσπάθεια για ευαισθητοποίηση του κοινού και συνειδητοποίηση των κοινωνικών σφαλμάτων και προκαταλήψεων, είναι απαραίτητη.

Η παραπάνω θλιβερή ιστορία δεν επηρεάζει, λοιπόν, την αγάπη μας για το ρεμπέτικο και το λαϊκό τραγούδι.  Και για του λόγου του αληθές, θα ήθελα να κλείσω αυτό το άρθρο με την δική μου αγαπημένη (για συναισθηματικούς λόγους) εκτέλεση του τραγουδιού.

«Τα νέα της Αλεξάνδρας», Αθηναϊκή Κομπανία: 

 

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΛΑΜΠΡΟΥ

 

ΠΗΓΗ. crimefictionfans